Lắp đặt thiết b�?tại Nhà máy hóa dầu Long Sơn, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Ảnh: MINH THÀNH

Chưa đ�?nguồn lực đ�?phát huy đúng vai trò

Những năm gần đây, với ch�?trương, đường lối của Đảng, s�?vào cuộc của Quốc hội và điều hành quyết liệt của Chính ph�? các b�? ngành, địa phương, quá trình cơ cấu lại ngành công nghiệp đang đi vào thực chất. Công nghiệp đã tr�?thành ngành có tốc đ�?tăng trưởng và năng suất lao động cao nhất trong các ngành kinh t�? C�?th�? t�?trọng công nghiệp ch�?biến, ch�?tạo trong cơ cấu nội ngành ước đạt 92,3% vào năm 2019, tr�?thành động lực tăng trưởng chính với tốc đ�?tăng trưởng bình quân ước đạt 10,69%. Bên cạnh đó, ch�?s�?cạnh tranh công nghiệp của Việt Nam ngày càng được thu hẹp, đứng th�?44 trên th�?giới. Tuy nhiên, con s�?nêu trên là bao gồm các sản phẩm công nghiệp do doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) nắm gi�? còn DN cơ khí, ch�?biến, ch�?tạo của Việt Nam đang thấp hơn nhiều. Đồng thời, tốc đ�?tăng năng suất lao động ngành công nghiệp cũng rất thấp so với các nước trong khu vực; công ngh�?chậm đổi mới, phần lớn tụt hậu so mức trung bình của th�?giới; nguồn nhân lực chất lượng cao, có tay ngh�?trong công nghiệp còn thiếu. Mặt khác, chuyển dịch cơ cấu nội ngành công nghiệp ch�?biến, ch�?tạo vẫn chậm, ch�?yếu hoạt động gia công, lắp ráp �?phân khúc thấp trong chuỗi giá tr�?toàn cầu. Việt Nam chưa ch�?động được nguồn đầu vào cho sản xuất và phải nhập khẩu tới 91,2% tư liệu sản xuất, dẫn đến t�?l�?nội địa hóa và giá tr�?gia tăng trong nước đạt thấp. Trong bối cảnh hiện nay khi chúng ta đang thực hiện cách mạng công nghiệp 4.0, nhưng trình đ�?công nghiệp cơ khí, ch�?tạo trong nước như hiện nay, rất khó có th�?công nghiệp hóa, hiện đại hóa thành công.

Thực t�? cơ khí ch�?tạo luôn được Đảng và Nhà nước ta xác định là ngành công nghiệp rất quan trọng trong nền kinh t�?quốc dân vì thiếu hoặc không phát triển cơ khí, chúng ta s�?ch�?có th�?làm thuê cho nước ngoài với tiền công r�?mạt, hạn ch�?tiềm lực kinh t�? quốc phòng. Đáng tiếc cho đến nay, �?Việt Nam vẫn có nhiều nhà quản lý cũng như một s�?chuyên gia kinh t�?cho rằng, vai trò và s�?phát triển công nghiệp cơ khí của Việt Nam đã hết thời, ch�?còn vai trò làm ph�?tr�?đ�?tham gia chuỗi,�?vì đây là thời của công ngh�?s�? của sản xuất các sản phẩm phần mềm, của phát triển nông nghiệp đ�?xuất khẩu, của phát triển du lịch là công nghiệp không khói. Đồng thời, một s�?nhận định khác cho rằng, các DN cơ khí nội địa cũng phải t�?vận động theo luật “bàn tay vô hình�?của cơ ch�?th�?trường mà không nhất thiết phải có “bàn tay hữu hình của Nhà nước�?đ�?làm “bà đỡ�?

Nhận định như vậy là không đúng và thiếu thực t�?nếu nhìn sang các nước phát triển và trong khu vực. Chính ph�?những nước này đều đã và đang thực hiện hết sức bài bản, rốt ráo, tập trung phát triển ngành cơ khí không ch�?thông qua h�?thống chính sách, ưu đãi tài chính mà còn bằng những biện pháp bảo v�?th�?trường trong nước rất chặt ch�? Đơn c�? h�?bắt buộc các công ty nước ngoài phải dành s�?lượng nhất định lao động bản địa nếu muốn tham gia các d�?án công nghiệp lớn, không phân biệt nguồn vốn đầu tư; phân loại các gói thầu trong các d�?án đ�?dành cho DN trong nước tham gia; thậm chí, một s�?loại thiết b�?trong nước có th�?sản xuất được, thì không đấu thầu nước ngoài cho dù giá cao hơn. T�?đó, tạo dựng th�?trường ổn định cho phát triển cơ khí. Nhìn v�?Việt Nam, hiện nay, công nghiệp cơ khí trong nước đã ch�?tạo được một s�?phân ngành sản phẩm có lợi th�?cạnh tranh trong nội địa và khu vực. Đó là các phân ngành sản phẩm ch�?tạo kết cấu thép, sản xuất hàng phi tiêu chuẩn, ch�?tạo một s�?máy, thiết b�? ph�?tùng phục v�?nhu cầu ngành điện lực, dầu khí, khai thác khoáng sản, sản xuất vật liệu xây dựng, ch�?tạo một s�?máy canh tác, ch�?biến, bảo quản nông lâm hải sản, lắp ráp ô-tô, đóng tàu viễn dương, tàu ch�?khách và vận tải thủy…

Bảo v�?hợp lý th�?trường

Theo s�?liệu sơ b�? nhiều năm qua, nước ta đã nhập khẩu t�?nước ngoài khoảng 40 t�?USD/năm các trang thiết b�? máy, vật tư sản xuất cho toàn ngành kinh t�?bao gồm sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng h�?tầng, dịch v�?và quốc phòng – an ninh. Đó là th�?trường khá lớn mà nhiều nước muốn có mà không được. Th�?nhưng, ngành cơ khí trong nước lại không có được nhiều th�?phần, phải t�?vận động, phát triển mà chưa nhận được s�?h�?tr�?hữu hiệu t�?h�?thống chính sách của Nhà nước đ�?có nhiều đơn hàng t�?đầu tư công như các nước khác, dẫn đến các DN cơ khí vốn đã thiếu đơn hàng lại còn b�?thua thiệt ngay trên sân nhà. Phó Ch�?tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhận định: Thời gian tới, chúng ta s�?triển khai nhiều d�?án lớn quan trọng có tổng mức đầu tư lớn như: Quy hoạch điện giai đoạn 2021 – 2030 khoảng 133 t�?USD, đường sắt tốc đ�?cao 50 đến 60 t�?USD, Cảng hàng không quốc t�?Long Thành, các tuyến đường sắt nội đô, các công trình giao thông, thủy lợi, dầu khí, kinh t�?biển, đóng tàu, ô-tô, xe máy�?Do đó, cần có quy định chặt ch�?t�?l�?hợp lý trong khối lượng và giá tr�?d�?án đ�?bảo đảm dành cho DN cơ khí nội địa tham gia như thông l�?quốc t�? không nên cái gì cũng đi mua của nước ngoài mà khuyến khích nhận chuyển giao công ngh�?đ�?t�?làm. Khi khảo sát tại các Công ty CP Ô-tô Trường Hải, Công ty CP Xe lửa Gia Lâm (Tổng công ty Đường sắt Việt Nam), các đơn v�?này khẳng định, ngoài các toa xe khách, xe hàng cho đường sắt quốc gia, nhà máy hoàn toàn có th�?t�?đóng được các toa xe nh�?cho đường sắt đô th�?(metro) nếu được yêu cầu. Bên cạnh đó, cần kiểm soát chặt ch�?việc cấp chứng nhận xuất x�?hàng hóa xuất khẩu Việt Nam/ASEAN gắn với t�?l�?nội địa hóa �?c�?khu vực DN FDI cũng như cơ khí trong nước, tránh tình trạng chuyển giá, nâng khống giá tr�?sản xuất khi thật s�?chưa đạt yêu cầu đ�?hưởng các chính sách ưu đãi.

Đ�?phát triển bền vững công nghiệp cơ khí trong nước, Nhà nước cần có chính sách đặc thù vì nếu DN đầu tư cho cơ khí có trang thiết b�?trình đ�?công ngh�?3.0, 4.0 mà phải vay với lãi suất như các ngành kinh t�?khác, s�?khó thực hiện được mục tiêu nâng cao nội lực cho cơ khí Việt Nam, ch�?chưa nói đến việc cạnh tranh với các nước. Một s�?vấn đ�?quan trọng khác cần được Nhà nước ch�?đạo và thực hiện mạnh m�?là dùng hàng rào k�?thuật, xuất x�?hàng hóa,�?đ�?bảo v�?hợp lý th�?trường trong nước như các quốc gia trên th�?giới đã và đang ch�?động thực hiện. Cần xem xét việc bình đẳng các ưu đãi đầu tư giữa DN cơ khí trong nước và DN FDI. Ngoài ra, Nhà nước cần tạo nhiều đơn hàng cho các DN cơ khí Việt Nam, nhất là các d�?án đầu tư công. Đồng thời, ch�?đầu tư các d�?án có quy mô lớn (không phân biệt nguồn vốn) tại Việt Nam phải có ph�?lục, tách riêng những phần việc đ�?dành cho DN trong nước tham gia đấu thầu thực hiện. Bên cạnh đó, đ�?giúp lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính ph�?ch�?đạo kịp thời xây dựng phát triển công nghiệp cơ khí nội địa, Việt Nam cần hình thành ngay một đầu mối nghiên cứu các cơ ch�?chính sách và quản lý nhà nước nguồn tài lực dành cho phát triển công nghiệp cơ khí Việt Nam, không tính DN FDI như cách tính gộp lâu nay.

Cũng theo Phó Ch�?tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, t�?kinh nghiệm tập trung ch�?đạo ngành nông nghiệp phát triển vượt bậc trong thời gian qua, nếu được quyết tâm, sâu sát, ch�?đạo, ngành cơ khí ch�?tạo trong nước của Việt Nam cũng s�?có những bước phát triển đột phá. Với tài năng của con người Việt Nam và nền tảng hiện có, nếu được đầu tư và khuyến khích, thúc đẩy thì công nghiệp cơ khí, ch�?biến, ch�?tạo của Việt Nam cũng s�?làm nên k�?tích “Made in Vietnam�?như chúng ta mong muốn.

DK (nguồn: theo ĐÀO PHAN LONG, Ch�?tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Cơ khí Việt Nam (VAMI)

Bài viết Vực dậy ngành công nghiệp cơ khí đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Thịnh Tiến Đạt.

Bài viết Chào tất c�?mọi người! đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Thịnh Tiến Đạt.